بازشناسی کهن‎الگوها و عناصر نمادین در داستان بیژن و منیژه

Authors

طیبه جعفری

دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان زینب چوقادی

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان

abstract

داستان بیژن و منیژه، همچون دیگر داستانهای شاهنامه، از جمله آثاری است که به دلیل ساختار و درونمایه نمادینش این قابلیت را دارد که با نگرشی کهن‏الگویی مورد نقد و تحلیل قرار گیرد. بنابر این نگرش، این داستان را می‎توان شرح به فردیت رسیدن قهرمان بیژن‎ نام آن دانست که با دریافت فراخوان، داوطلبانه پای در مسیر فردیت و رشد روانی می‎نهد. او در چرخه کمال خود که از ایران‏زمین آغاز و به آن ختم می‏شود، پس از رویارویی با نیروهای اهریمنی سایه (گرازهای وحشی)، با نیرنگ پیر دانای اهریمنی قصه (گرگین) با آنیمای روان ناخودآگاهی خود که در پایین‎ترین سطح زیستی و غریزی‏اش قرار دارد، دیدار می‎کند و وارد مخمصه‎ای دشوار می‎شود. بیژن که از سرزمین خیر آمده است، در سرزمین شر، زندانی چاهی می‎شود که نماینده زهدان مادری است. او سرانجام به دستیاری رستم از این مخمصه رهایی می‏یابد و با بازگشت به ایران‏زمین، نقطه پایان دایره کمال خود را به آغاز آن پیوند می‎دهد. داستان با ازدواج نمادین بیژن با منیژه که اکنون از جنبه‎های زیستی و غریزی صرف فراتر رفته و وجهه مثبت خود را آشکار کرده است، پایان می‏یابد. این داستان نمادین از یک‎سو شرح به فردیت رسیدن بیژن است؛ امّا از سوی دیگر از آن‎جا که بنابر رویکرد تحلیلی یونگ، تمامی عناصر و شخصیتهای یک روایت نمادین، اجزا و پاره‎های روانی یک شخصیت واحد هستند، بیژن را باید بخشی از نیروهای خودآگاه کیخسرو دانست که در رأس هرم تحلیلی مذکور قرار دارد و نماینده بُعد فعلیت ‎یافته کهن‎الگوی خود است که با من خودآگاهی (ایرانیان) به اتحاد و یگانگی رسیده و در قلّه این ساحت از روان روایت قرار گرفته است. با این تأویل می‎توان گفت که فردیت موجود در قصّه بیژن و منیژه در اصل برای کیخسرو اتفاق می‎افتد؛ زیرا بیژن بخشی از روان کیخسرو است و فردیت او فردیت کیخسرو محسوب می‎شود

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بازشناسی کهن ‎الگوها و عناصر نمادین در داستان بیژن و منیژه

داستان بیژن و منیژه، همچون دیگر داستانهای شاهنامه، از جمله آثاری است که به دلیل ساختار و درونمایه نمادینش این قابلیت را دارد که با نگرشی کهن‏الگویی مورد نقد و تحلیل قرار گیرد. بنابر این نگرش، این داستان را می‎توان شرح به فردیت رسیدن قهرمان بیژن‎ نام آن دانست که با دریافت فراخوان، داوطلبانه پای در مسیر فردیت و رشد روانی می‎نهد. او در چرخه کمال خود که از ایران‏زمین آغاز و به آن ختم می‏شود، پس از ...

full text

نشانه‌شناسی تقابل‌های ساختاری داستان بیژن و منیژه

نشانه‌شناسی دانشی است در زمینۀ مطالعۀ نشانه‌ها و چگونگی کاربرد آنها در متن که با عنوان دکترین نشانه‌ها از آن یاد می‌شود. زبان‌شناسان، در طول تاریخ مطالعات نشانه‌شناختی، پدیدۀ نشانه را از دیدگاه‌های گوناگون مطالعه کرده‌اند. یکی از این دیدگاه‌ها که در جست‌وجوی شیوه‌ای برای تبیین کارکرد رابطه‌ای نشانه و تجلی معنایی آن در بافت متن است، نشانه‌شناسی بر پایۀ تقابل‌های دوتایی است که به منتقد فرصت می‌ده...

full text

تحلیل عناصر داستان بیژن و منیژه

این پژوهش در پنج فصل شامل بررسی تاریخچه و تحلیل عناصر داستان بیژن و منیژه به عنوان نمونه ای موفق از داستان سنتی به همراه مقایسه ی این عناصر در داستان مدرن و معاصر است. داستان بیژن و منیژه یک داستان حماسی است که با چاشنی عشق? رنگ و بوی غنایی گرفته و در حماسه ی ملی نمود یافته است. این داستان به همراه ویس و رامین جزء میراث داستانی اشکانیان است. بیژن و منیژه به خاندان گودرز مربوط می شود که درمرو ...

15 صفحه اول

بررسی ساختاری داستان بیژن و منیژه

داستان بیژن و منیژه از جمله داستان‌های فرعی در طرح اندام‌وار شاهنامه است که طرح و ساختار ویژه‌ای دارد. برخی محققان در پی توجیه تاریخی داستان برآمده‌اند و اصل داستان را مربوط به عصر اشکانی دانسته‌اند؛ این در حالی است که در این داستان نشانه‌های اسطوره‌ای معناداری هست که نمونه‌ةای مشابه آن در دیگر متون نیز وجود دارد. مسئله‌ی اصلی این است که داستان بیژن و منیژه حاوی چه اندیشه‌ای است که موجب شمول و ...

full text

منظورشناسی و تحلیل کارگفتار در گفتگوهای داستان بیژن و منیژه

گفتگو یکی از عناصر مهم در روایت است. به‌طورکلی آفرینش روایت پس از آفرینش گفتگو (dialogue)، پدیدار و بهترین تفسیرها با این عنصر روایی ایجاد می‌شود. این عنصر در تحلیل ادبیات بسیار اهمیت دارد؛ به همین سبب در دیدگاه‌ها و نظریه‌های جدید زبان‌شناسی به‌ویژه معنی‌شناسی، به آن توجه شده است. نظریۀ منظورشناسی یکی از شاخه‌های مهم در حوزۀ معنی‌شناسی است که با کارگفتارهای متنی به گفتمان روایت سامان می‌بخشد. ...

full text

بررسی ساختاری داستان بیژن و منیژه

داستان بیژن و منیژه از جمله داستان های فرعی در طرح اندام وار شاهنامه است که طرح و ساختار ویژه ای دارد. برخی محققان در پی توجیه تاریخی داستان برآمده اند و اصل داستان را مربوط به عصر اشکانی دانسته اند؛ این در حالی است که در این داستان نشانه های اسطوره ای معناداری هست که نمونه های مشابه آن در دیگر متون نیز وجود دارد. مسئله ی اصلی این است که داستان بیژن و منیژه حاوی چه اندیشه ای است که موجب شمول و ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
فنون ادبی

جلد ۵، شماره ۱، صفحات ۱۵۵-۱۶۸

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023